Bomen - Rooibos Boomverzorging

Deze stam heeft een aantasting van de letterzetter. Dit zijn de vraatgangen van de larven.

6 Reacties Door Nino Bomen, Naaldbomen, Ziektes en Aantastingen

De letterzetter: een kleine kever met grote gevolgen voor boom en bos

Ziektes en aantastingen #1: De Letterzetter

Misschien heb je er al van gehoord: de letterzetter(Ips typographus). Dit onschuldig ogende kevertje is verantwoordelijk voor de massale sterfte van naaldbomen, en met name de fijnspar(Picea abies). Van Scandinavië tot Oostenrijk, en België tot Polen zijn in sommige bospercelen alle sparren afgestorven.

Levenscyclus en gedrag letterzetter:

De letterzetter is een schorskever en heeft dus een levenscyclus bestaand uit 4 stadia: ei, larve, pop en volwassen kever. Hiervan is de larvale stage het schadelijkst voor de boom. Dit komt doordat de larven zich voeden met de bast, de laag vlak onder het schors die verantwoordelijk is voor de (dikte)groei van de boom. De larven eten loodrecht op de moedergang hun eigen gangen, waardoor een typerend patroon ontstaan waar deze kevers ook naar zijn vernoemd.

Impact op boom en bos:

Doordat de larven eten van de bast, wordt er minder nieuw weefsel aangemaakt. Het oude houtweefsel dat dan afsterft(een natuurlijk en noodzakelijk proces) wordt dan onvoldoende gecompenseerd. Door dit tekort aan houtweefsel kan er onvoldoende transport plaatsvinden van vocht en voedingsstoffen naar de kroon, en suikers naar de wortels, met als gevolg de sterfte van de boom.

Logischerwijs zal de massale sterfte van fijnsparren enorme ecologische effecten hebben. Omdat organismen die soortspecifiek zijn gebonden aan fijnsparren geen gastheer meer kunnen vinden, zullen deze als soort geleidelijk afsterven, wat grote implicaties kan hebben voor de rest van het ecosysteem in het bos.

Letterzetters komen vaak voor na perioden van droogte en stormen. Dit komt vermoedelijk doordat bij droogte de boom al verzwakt is, en bij stormen liggen er vaak veel afgebroken takken en omgevallen bomen. Hierdoor hebben de kevers veel gelegenheid om eitjes te leggen in zacht hout.

De door de letterzetter aangetaste bomen zijn te herkennen aan: (ernstig)naaldverlies, afvallen van de bast waar soms de typerende vraatgangen onder zichtbaar zijn, dorre en geelbruine kronen, en verhoogde spechtenactiviteit.

Beheersmaatregelen:

Bomen die eenmaal aangetast zijn door de letterzetter zijn lastig te redden. Ze zijn vaak ernstig beschadigd en verzwakt, waardoor secundaire aantasters zoals de honingzwam veel eenvoudiger de boom kunnen aantasten. Zodra er een aantasting van de letterzetter is geconstateerd is het van belang dat de boom snel en als preventieve maatregel wordt geveld. Hierdoor kan het ook voorkomen dat gezonde populaties sparren worden geveld tegen de verdere verspreiding van de kever. Het is mogelijk om lokstofvallen in te zetten. Dit is echter wel alleen effectief voor het laaghouden van de populatie, maar de plaag kan hierdoor niet worden bestreden.

Conclusie:

De letterzetter, de kleine kever met een grote impact, vormt een actueel probleem voor onze fijnsparren(en andere naaldbomen). Bewustzijn en snelle actie zijn essentieel om de impact van deze kever te beperken en onze bomen te behouden.

Heb jij een boom staan waarvan je vermoed dat er letterzetter in zit, of zie je symptomen die je niet kan plaatsen? Wij denken graag met je mee om te determineren wat voor aantasting het is, en om gepaste maatregelen te ondernemen.

0 Reacties Door Jan Atsma Aanplanten, Bomen, Kleine bomen, Sortiment

Compacte bomen voor compacte tuinen

Sortiment #1: Compacte bomen voor compacte tuinen

In het dichtbevolkte Nederland is ruimte een luxe. We staan als 5^e op de lijst met de Europese landen met de hoogste bevolkingsdichtheid, overtroffen enkel door kleine (ei)landen zoals Monaco, Malta en San Marino. In feite zijn we het dichtst bevolkte Europese individuele ‘land’. Hierdoor hebben we ook vaak kleine tuinen met compacte en subtiele beplanting. Dit biedt een grote uitdaging, namelijk: hoe kan je een boom in de tuin hebben zonder dat de hele tuin daardoor in beslag genomen wordt? Hieronder verkennen we de oplossingen.

Bolbomen:

Als eerste op de lijst staan de bolbomen. Dit zijn bomen die zijn gekweekt op een trage groei en het hebben van een bolvormige kroon. Het voordeel van dit soort bomen is dat ze door de intensieve kweek weinig onderhoud behoeven om het formaat beperkt te houden. Echter worden ze soms nog wel eens terug gesnoeid. Dat is niet per sé nodig, maar vaak vinden de eigenaren dan toch dat ze iets te groot worden. Vanwege de trage groei kan het soms lang duren voordat de bomen hun oude formaat bereiken, en kan de boom uit model lijken.

Welbekend zijn bijvoorbeeld de bolacacia, bolcatalpa en bolprunus. In de meeste wijken kan je wel een tuin of stuk groen vinden waar een van deze bomen in staat. De bolacacia heeft gevederde bladeren, waar de bolcatalpa hartvormig blad heeft, en de bolprunus in het voorjaar prachtige bloesems geeft.

Er zijn ook bolbomen met mooie herfstkleuren zoals de bolesdoorn, bolamberboom en bolginkgo. De bolesdoorn heeft een gele herfstkleur met een paar tinten oranje erin, de bolamberboom heeft een typerende purperrode herfstkleur en de bolginkgo heeft de soorteigen diepe gele herfstkleur.

Sierkersen:

Hoewel bolbomen mooi zijn, hebben ze, op de bolsierkers na, geen van allen kleurrijke bloesems. Voor de liefhebbers van zachte roze en witte lentekleuren zijn er de sierkersen. Deze bomen groeien traag en zijn vaak te kopen als hoogstam. Dat betekent dat de eerste vertakking op (doorgaans) 2,2m hoogte begint. Hoewel sierkersen een mooie lentekleur hebben, is de bloei vaak van korte duur. Om langer van de bloesems te genieten kan je overwegen meerdere sierkersen met verschillende bloeiperiodes aan te planten.

De meeste sierkersen die langs de weg of in de stoep staan zijn Japanse sierkersen(Prunus serrulata) of een cultivar hiervan. Welbekend is bijvoorbeeld de cultivar ‘Kanzan’. De dubbele bloemen geven de bloesems een volle en dieproze kleur. Bovendien heeft de boom een mooie geel-oranje herfstkleur. Deze boom kan uiteindelijk een aanzienlijke hoogte bereiken voor een compacte boom, namelijk 10m. Dit bereikt de boom echter pas na jaren van groei.

Naast de ‘Kanzan’ heb je ook nog de ‘Amanogawa’. Deze traag groeiende boom wordt niet hoger dan 6m en heeft een smalle zuilvorm. De bloesems zijn vaak wittig, maar neigen richting het roze. Ook deze boom heeft een mooie herfstkleur, een dieporanje met wat lichte rode tinten.

Er zijn nog heel veel andere soorten sierkersen. Neem vooral contact met ons op voor andere opties en vragen!

Kleine Fruitbomen:

Als je van mooie bomen houdt die ook vruchten geven, dan kun je altijd kiezen om een kleine fruitboom neer te zetten. Hoewel sommige fruitbomen wel gewoon 15 meter hoog kunnen worden, zijn er ook cultivars die erg compact blijven, ook wel bekend als dwergfruitbomen. Onder dwergbomen wordt doorgaans verstaan dat ze niet hoger dan 3 meter worden.

Voor degene die in de nazomer graag een appeltje eet voor werk zijn er de dwergappelbomen. Diverse cultivars als ‘Red Spur Delicious’, ‘Appletini’ en ‘Galina’ zijn geschikt voor de rol als dwergappelboom. De ‘Red Spur Delicious’ wordt doorgaans 2,5 tot 3 meter hoog, waar de ‘Appletini’ en ‘Galina’ beperkt blijven tot 2 meter.

Natuurlijke moeten de appels vergeleken worden met de peren. Zo is de Pyrus communis ‘Luisa’ een erg compacte boom die zelden hoger wordt dan 1,60 meter. Als dit toch iets te klein is, is er altijd nog de cultivar ‘Doyenne du Comice’. Deze wordt niet hoger dan 3 meter. Als laatste is er ook nog de Pyrus pyrifolia ‘Benita’. Dit is een zuilpeer, wat betekent dat hij erg smal blijft. Bovendien wordt hij niet hoger dan 2,5m.

Naast appels en peren zijn er ook kersen in dwergformaat. Hier is er iets minder keuze, maar als je de Prunus avium ‘Dwergkers’ aanplant heb je toch een boom die niet hoger wordt dan 1,5m. Er is ook de ‘Cherry Nord Star’ cultivar. Deze boom kan echter wel iets groter worden, namelijk 3,5m, en wordt dan eigenlijk niet meer beschouwd als dwergfruitboom.

Naast de appels, peren en kersen zijn er ook nog andere bomen die in dwergformaat voorkomen. Dit zijn onder andere de pruim, de perzik en nectarine.

Formaatsnoei:

Ondanks dat het handig kan zijn om een kleine boom aan te planten als er beperkte ruimte is, kan het voorkomen dat er al een boom staat die minder klein blijft. In dat geval kan het helpen om de boom een formaatsnoei te geven. Het is altijd raadzaam zo vroeg mogelijk actie te ondernemen, omdat er wel een limiet zit op de mate waarin de boom gesnoeid kan worden. Doorgaans snoeien we niet meer dan 40% van het bladoppervlak, en gezien het gros van het bladoppervlak aan de buitenrand van de boom zit kunnen wij er soms een beperkte hoeveelheid vanaf halen.

Conclusie:

Ondanks de beperkte ruimte in Nederland, zijn er tal van mogelijkheden om boomeigenaar te zijn. Door een bolboom, sierkers of dwergfruitboom aan te planten kan je toch nog boomeigenaar worden. Mocht er al een boom staan die te groot is of kan worden, wees dan vooral snel met het betrekken van een deskundige. Zo kan je overmatige snoei ingrepen voorkomen en een mooie natuurlijke vorm behouden in de boom. Als je vragen hebt over wat voor boom je aan moet planten of hoe jouw boom compact kan worden gehouden, aarzel dan niet om contact op te nemen. Wij helpen je graag verder!

Categorie: Bomen